In gesprek met participatiemakers Julie en Sila
In een portrettenreeks geven we een gezicht aan 'participatiemakers': mensen in de regio die met hun inzet het verschil maken in zorg en welzijn. Ze verbinden inwoners aan beleidsmakers en tonen hoe diversiteit en samenwerking leiden tot succesvolle resultaten en duidelijke meerwaarde. Dit is het portret van Julie en Sila, die Rotterdamse jongeren een stem geven om in gesprek te gaan met beleidsmakers en jeugdzorg.
Portret 5: participatiemakers Julie en Sila
Vertel eens, wie zijn jullie?
Julie: “Wij zijn afgestudeerde studenten Social Work aan de Hogeschool van Rotterdam. Via een keuzevak kwamen we bij Stichting Formaat terecht, die als methodiek de ‘Theatre of the Oppressed’ inzet. Daarin kunnen mensen – vooral die in een kwetsbare positie – door middel van theater hun stem laten horen en in gesprek gaan over sociale vraagstukken. In ons derde jaar liepen we stage bij het ‘jongeren vóór jongeren’-project: 2DO. Vanuit die stage zijn we een ‘jongeren vóór jongeren’-onderzoeksproject gestart genaamd 'Youngins.' Youngins werd uiteindelijk een samenwerking tussen Hogeschool Rotterdam, Stichting Formaat en Stichting Zorgvrijstaat.”
Hoe zetten jullie je in voor participatie?
Sila: “Binnen 2DO en Youngins hebben we gezien dat traditioneel hulpverlenen vaak niet aansluit bij de leefwereld van jongeren. We willen meer via de principes van de beroemde pedagoog Paolo Freire werken; mensen zijn geen onbeschreven blad, maar hebben hun eigen ideeën en talenten. We willen kijken: hoe kunnen we samen een dialoog aangaan? Wij faciliteren alleen maar een veilige ruimte zodat we kunnen uitwisselen en van elkaar kunnen leren.”
Julie: “We deden een jaar lang onderzoek naar de mentale gezondheid van jongeren in Rotterdam, vanuit het project Youngins. Met de resultaten is de voorstelling Bang! gemaakt. Voor een zaal vol andere jongeren, professionals, beleidsmakers en politici laten jongeren zien waar ze tegenaan lopen; woningnood, mantelzorg, de lange wachtlijsten in de GGZ, angst voor de toekomst, etc. Na de voorstelling onderzoeken we samen met het publiek waar de verandering kan of moet beginnen.”
Wat doen jullie om participatie te versterken?
Sila: “Onze voorstelling zetten we in als een vorm voor de kapstokoverleggen die we sinds een tijdje voeren met mensen van de gemeente. Dat zijn gesprekken tussen Rotterdamse jongeren, raadsleden en betrokkenen uit de jeugdzorg. Samen met Yentl Lieuwma van de gemeente Rotterdam kijken we hoe jongeren en raadsleden écht met elkaar in gesprek kunnen gaan. De gemeente vraagt jongeren al langer naar hun mening, maar de vorm sluit niet altijd aan en jongeren hebben het gevoel dat er vervolgens niets mee wordt gedaan. Daardoor is er veel wantrouwen en boosheid bij hen. Daarnaast zien we dat bij zulke participatietrajecten vooral jongeren zitten, die verbaal goed zijn en analytisch kunnen denken, terwijl andere stemmen niet worden gehoord.”
Hoe hebben jullie dat aangepakt?
Julie: “Tijdens ons onderzoek kwamen we in contact met Yentl. Zij nodigde ons uit om deel te nemen aan het kapstokoverleg. De eerste keer waren we met een groep jongeren op het stadhuis. Dat werkt al een beetje imponerend. Om hun microfoon aan te zetten moesten ze op een knop drukken, dat verhoogt de drempel ook. Tegelijkertijd voelde het alsof dit allemaal een beetje tussendoor moest; er waren maar drie raadsleden, er werd niet echt verbinding gemaakt. De jongeren zeiden óf niks, óf gingen al snel hoog in hun emotie zitten. De reacties die we kregen vonden we ook niet zo passend, en ja, dan ontstaat er toch een soort clash. En dan leren we niet van elkaar."
Na dat overleg zijn we in contact gebleven met Yentl. Zij vroeg of we wilden meedenken over hoe het beter kon. Wij hebben feedback gegeven en die input is gebruikt voor de tweede bijeenkomst. We zeiden bijvoorbeeld: laten we eerst samen gaan eten, elkaar leren kennen. Pas dan kan je afstemmen en aansluiten op elkaars leefwereld. De laatste twee keer ging dat echt veel beter. Yentl helpt daar heel erg bij; door haar voelen we ons echt gehoord.”
Sila: “Veiligheid en nieuwsgierigheid naar elkaar moeten centraal staan.”
Lees meer over de samenwerking tussen Julie, Sila en Yentl in het interview met Yentl Lieuwma.
Wat is jullie motivatie om je hiervoor in te zetten?
Julie: “Wij zijn ons heel erg bewust van onze privileges. Van het feit dat we mogen en kunnen studeren, dat we op plekken komen waar we onze stem kunnen laten horen. Voor ons is het vooral belangrijk om constant de vertaalslag te blijven maken naar de jongeren die niet op die plekken komen. Wij willen een brug zijn, van een partij als de gemeente naar jongeren die niet zo snel hun stem laten horen.”
Sila: “Op de middelbare school kwam ik zelf eens bij een maatschappelijk werker. Ik vond het lastig om mezelf uit te drukken in woorden. Op een gegeven moment vroeg die vrouw me om een kasteel te tekenen en te laten zien wat er in en omheen gebeurde. Pas toen begreep ik wat ik voelde en meemaakte. Bij Stichting Formaat ontstond er een vonkje: dít is wat ik ook met anderen wil doen, mensen met artistieke middelen helpen en ze zien als gelijkwaardige partners met eigen talenten.”
Wat voor skills heb je nodig om dit goed te kunnen doen?
Julie: “Een skill, maar ook een risico van mij, is dat ik best kritisch ben en heel direct communiceer. Soms werkt dat goed, soms vinden mensen dat intimiderend. In het contact met de gemeente heb ik geleerd dat het belangrijk is om scherp te zijn op de inhoud, maar ook om goed te luisteren en aan te voelen wanneer er ruimte is om iets te benoemen, en wanneer het beter is om eerst vertrouwen op te bouwen.
Wat we binnen Youngins proberen, is om altijd te kijken naar de mens achter de functie. Dus niet alleen de ambtenaar of het gemeenteraadslid, maar ook de persoon die daar zit met eigen zorgen, frustraties en kaders. Net als de jongere die soms ‘lastig’ lijkt, maar vooral niet gewend is dat er écht geluisterd wordt. Het vraagt soms om geduld, en soms juist om durven confronteren.
Dat contact goed houden betekent voor ons dus: balans zoeken. Tussen zichtbaar zijn en op je handen zitten. Tussen kritisch zijn en open blijven. En vooral: niet vergeten waarom we daar zitten – om het gesprek mogelijk te maken, juist daar waar het anders niet gevoerd wordt.”
