Regionale participatie
Zorg en ondersteuning wordt steeds meer regionaal geregeld, dicht bij inwoners, patiënten en cliënten. Hun betrokkenheid bij het beleid is echter nog minimaal. Hoog tijd om regionale participatie te bevorderen. Zodat de mensen om wie het gaat, meepraten, meedenken en meebeslissen over vraagstukken in zorg en welzijn. INVOLV ondersteunt de hoofdgroepen die hierin een rol spelen: organisaties van patiënten en cliënten, inwoners, en medezeggenschapsorganen.
Wat is regionale participatie?
Onder regionale participatie verstaan we: patiënten, cliënten en inwoners die zich op het niveau van de regio organiseren en invloed uitoefenen op beleid. Het regionale niveau zit ergens tussen het landelijke en het lokale niveau in. Denk aan samenwerkingsverbanden tussen gemeenten of zorginstellingen, adviesraden en IZA-tafels (IZA: Integraal Zorg Akkoord).
Het doel van regionale participatie is: ervoor zorgen dat de juiste mensen meepraten en meebeslissen over regionale vraagstukken. Vraagstukken die te groot zijn voor lokaal beleid, maar te klein voor landelijke besluitvorming.
Het medische en maatschappelijke samen
Op het niveau van de regio gaat het gesprek niet over een specifieke aandoening, maar over obstakels die mensen met een aandoening ervaren in de samenleving. Het gaat niet over beleid specifiek voor mensen met bijvoorbeeld diabetes of de ziekte van Crohn, maar over een breder thema dat relevant kan zijn voor meerdere doelgroepen. Zoals: zijn er overal in de regio voldoende toiletten beschikbaar? Het medische en het maatschappelijke komen in de regio samen. En dat maakt de regio vaak een spannend werkveld voor de patiënten- en cliëntenorganisaties.
Het is cruciaal dat de mensen om wie het gaat op het juiste niveau kunnen meebeslissen. Er komen tenslotte grote uitdagingen aan in ons land, zoals de groeiende zorgvraag die samengaat met een toenemend personeelstekort.
INVOLV deelt kennis en adviseert
Verschillende partijen hebben zich ten doel gesteld de regionale participatie te bevorderen. De ervaring leert echter dat de betrokken partijen elkaar niet altijd goed vinden. INVOLV werkt aan een aantal initiatieven om deze situatie te verbeteren.
Wij werken aan verbetering door het bijdragen aan de regionale ‘participatiehubs’ die overal door het land worden opgezet. Daarnaast creëren we de ‘participantenmix’: een nieuwe manier om participatiemakers in beeld te krijgen en zo onderling begrip en samenwerking te bevorderen. Ten slotte leveren we een bijdrage aan de regionalisering van patiënten- en cliëntenorganisaties.
Initiatieven in de regio
ZonMW omschrijft een participatiehub als volgt:
“Een participatiehub is een aanspreekbaar domeinoverstijgend netwerk van organisaties en mensen die, in de betreffende regio, door middel van diverse vormen van participatie ‘degenen om wie het gaat’ vertegenwoordigen bij regionale vraagstukken op het gebied van gezondheid, zorg en ondersteuning.”
Het idee van een regionale knooppuntenstructuur ter ondersteuning van regionale inwoners en zorggebruikers komt uit het rapport 'Van knelpunt naar knooppunt', dat in 2022 werd geschreven door onder meer Marieke van Noort van INVOLV. Op dit moment worden er overal in Nederlands participatiehubs opgericht, en INVOLV ondersteunt hierbij door middel van advies en actieve kennisdeling.
Wie zijn de mensen die participeren in de regio en welke successen behalen ze met hun bijdrage? Maak kennis met verschillende participatiemakers via de portretten en de praatplaat!
Participatiemakers in beeld: de portretten
INVOLV ging in gesprek met de mensen die in de regio het verschil maken in zorg en welzijn: de ‘participatiemakers’. We namen interviews af en stelden videoportretten samen die een diepgaande inkijk geven in de weerbarstige praktijk van regionale participatie. De participatiemakers verbinden inwoners aan beleidsmakers, en tonen aan hoe diversiteit en samenwerking leiden tot echte verbeteringen in de praktijk.
Praatplaat: hoe kunnen participatiemakers elkaar versterken?
Veel regionale uitdagingen in zorg en welzijn vragen om betrokkenheid van zowel inwoners als patiënten en cliënten. Elke groep heeft eigen belangen en eigen organisatievormen. Hoe de ideale ‘participantenmix’ er uitziet bij het organiseren van regionale participatie, is dan ook afhankelijk van het actuele vraagstuk.
Om het gesprek hierover te vereenvoudigen, heeft INVOLV samen met de participatiehubs een praatplaat gemaakt die de betrokken groepen in beeld brengt. De praatplaat laat de drie hoofdgroepen in regionale participatie zien: inwoners, cliënten- en patiënten, en medezeggenschap. De plaat nodigt uit om samen de dialoog aan te gaan over hoe samenwerking kan leiden tot het verbeteren van zorg en welzijn. Betrokkenen kunnen de praatplaat bij INVOLV aanvragen.
Een belangrijk onderdeel van het bevorderen van regionale participatie is de regionalisering van patiënten- en cliëntenorganisaties. Hun specifieke patiënten- en cliëntenperspectief moet een plek krijgen in de regio - naast de inbreng van burgers en inwoners. INVOLV ondersteunt de patiënten- en cliëntenbeweging om regionaal en aandoeningsoverstijgend samen te werken. We werken hierbij intensief samen met enerzijds koepelorganisaties zoals de Patiëntenfederatie, MIND en Iederin, en anderzijds de patiënten- en cliëntenorganisaties zelf.
Voorbeelden van zo'n samenwerking zijn het Patiëntenhuis en het Cliëntenhuis. Twee iniatieven vanuit patiëntenorganisaties, de Patiëntenfederatie en MIND die zich ten doel hebben gesteld om het patiënten- en cliëntenperspectief de juiste plek te geven bij het ontwikkelen van regionaal beleid.
INVOLV ondersteunt deze beide initiatieven met strategisch advies, en door het creëren van een leerlijn voor de patiënt- en cliëntvertegenwoordigers.
Onze adviseurs Regionale participatie staan voor je klaar met hun kennis, ervaring en netwerk. Mail gerust naar Hanneke Marcelis (h.marcelis@involv.nl) of Marieke van Noort (m.vannoort@involv.nl). Of maak kennis met het hele INVOLV-team op onze Medewerkerspagina.