Ervaringdeskundigheid: voor wie zet jij je in?
De term 'ervaringsdeskundigheid' wordt op verschillende manieren gebruikt. INVOLV onderscheidt 'het hebben van ervaringen’ en ‘ervaringsdeskundigheid’. Je kunt zelf, of als naaste, ervaringen hebben met het leven met een aandoening of beperking. Wanneer spreken we van ‘iemand met ervaringen’ en wanneer van ‘iemand met ervaringsdeskundigheid’?
Verwerking en vaardigheden
Het verschil zit onder andere in de mate waarin iemand een aandoening of beperking verwerkt heeft, én in de vaardigheden en actuele ervaringskennis die iemand heeft. Bijvoorbeeld het kennen van de wensen en behoeften van mensen in een soortgelijke situatie. In onze online module over dit onderwerp leer je meer.
Meer leren over ervaringsdeskundigheid, als patiënt, cliënt of naaste? Of als organisatie die samenwerkt met ervaringsdeskundigen? Bekijk onze online module.
Online module 'Ervaringsdeskundigheid'
Voor wie maak je het verschil?
Ervaringsdeskundigheid wordt op verschillende manieren ingezet. We leggen in dit artikel twee verschillende vormen uit, die verschillen in voor wie het inzetten van ervaringsdeskundigheid verschil maakt.
- Ervaringsdeskundigheid wordt benut om de zorg of het project te verbeteren voor een grotere groep. Dat noemen we ook wel ‘voor het collectief’. Dit gaat via belangenbehartiging en participatie.
- Ervaringsdeskundigheid wordt benut om het leven van een individuele patiënt/cliënt te verbeteren. Je kunt hierbij denken aan inbreng in een behandelteam.
De ene manier is niet beter dan de andere manier. We merken wel dat hier soms verwarring over ontstaat, en willen je met dit artikel helpen om het verschil te zien.
Voor een grotere groep: belangenbehartiging
Ervaringsdeskundigheid wordt steeds vaker benut om zorg en welzijn voor een grote groep mensen te verbeteren. Mensen met eigen ervaring als patiënt, cliënt of naaste spelen hierin een belangrijke rol. Ze brengen niet alleen hun persoonlijke verhaal in, maar ook de gedeelde ervaringen, wensen en behoeften van anderen in vergelijkbare situaties.
Zij zijn bijvoorbeeld actief als ervaringsdeskundige om wetenschappelijk onderzoek relevanter te maken, om een nieuwe zorgrichtlijn mede te ontwikkelen, of in een ziekenhuis mee te denken over het ontwikkelen van een nieuw zorgpad. Soms is dat op regionaal of lokaal niveau en soms op nationaal of internationaal niveau.
Voor een grotere groep dus, ook wel ‘voor het collectief’.
Voor de individuele patiënt: in een behandelteam
Steeds vaker zijn ervaringsdeskundigen onderdeel van een behandelteam in de zorg. Bijvoorbeeld: iemand die zelf blind is geworden op latere leeftijd begeleidt in een revalidatietraject iemand die net blind is geworden. Of iemand die zelf een depressie heeft gehad, begeleidt iemand om daarmee om te gaan, samen met een multidisciplinair behandelteam. De ervaringsdeskundige is dan één van de disciplines (behandelaren) die de patiënt/cliënt behandelt.
Maar ook buiten een direct behandelteam komen we deze vorm van ervaringsdeskundigheid tegen. Bijvoorbeeld binnen herstelnetwerken, maatjestrajecten of inloophuizen. Dit kan veel waarde toevoegen aan iemands behandeling, door herkenning, erkenning en praktische handvatten. Een ervaringsdeskundige in een behandelteam (of aanvullend naast een behandeling of voorafgaand aan behandeling tijdens een wachtlijst) brengt andere kennis en ervaring in dan een zorgprofessional die zelf (meestal) geen ervaring heeft met de aandoening of kwetsbaarheid waar iemand voor in behandeling is.
Ervaringsdeskundigheid dus om het leven van een individuele patiënt/cliënt te verbeteren.
Wie vraag je om training of advies?
INVOLV richt zich op het inzetten van ervaringsdeskundigheid voor een grotere groep. Via belangenbehartiging en participatie. Bekijk ons trainingenoverzicht om de mogelijkheden te bekijken. Of neem contact op met één van onze adviseurs.
Er zijn verschillende opleidingsinstituten die een opleiding voor ervaringsdeskundigen in een behandelsetting aanbieden. Hier noemen we er een aantal. Hiermee zijn we waarschijnlijk niet compleet voor heel Nederland, dus zoek ook zelf of er specifiek voor jouw aandoeningsgebied een training of opleiding bestaat.
HBO opleidingen bij hogescholen:
- Ervaringsdeskundigheid in Zorg en Welzijn | Associate degree 2 jarig deeltijd programma Eindhoven | Fontys
- Ad Ervaringsdeskundigheid in Zorg en Welzijn - deeltijd | Hanze | Hanze
- Opleiding Ervaringsdeskundige in Zorg en Welzijn deeltijd | HvA
- Ervaringsdeskundigheid in Zorg en Welzijn | HAN Nijmegen
- Ad Ervaringsdeskundigheid in Zorg en Welzijn | Hogeschool Saxion
- Ervaringsdeskundigheid professionele zorg- en dienstverleners | Windesheim
Opleidingen voor specifieke aandoeningsgebieden:
- KWF biedt hiervoor, binnen de oncologie, meer informatie: Word ervaringsdeskundig professional | KWF
- Vacature: Ervaringsdeskundig Professional MDL in opleiding | MDL Fonds
Verder lezen?
In onze kennisbank staan verschillende artikelen over het onderwerp ervaringdeskundigheid.
Zo zet je ervaringsdeskundigheid optimaal in.
Arlette van der Kolk vertelt over stichting Olijf.
Ervaringsdeskundigheid inzetten bij lotgenotencontact.
Guus Schmidt en Francis Wijtsma van de Depressievereniging vertellen over ervaringsdeskundigheid bij lotgenotencontact.
Publicatie 'Van patiënt naar partner'
INVOLV-adviseur Casper Schoemaker publiceerde in het Tijdschrift voor Gezondheidswetenschappen een wetenschappelijk artikel over de fasen die iemand met een chronische aandoening kan doorlopen, vanuit het perspectief van ervaringdeskundigheid en patiëntenvertegenwoordiging.
De juiste ervaringsdeskundigen vinden.
Onderdeel van de Kickstarter voor onderzoekers, die helpt om vlot van start te gaan met participatie.
Online module Ervaringdeskundigheid
Schrijf je in en leer vanuit huis alles over dit onderwerp.